Ναύπλιο, χαράματα Κυριακής 27 Σεπτεμβρίου 1831. Ο Ιωάννης Καποδίστριας μεταβαίνει στον ναό του Αγίου Σπυρίδωνος για να παρακολουθήσει τον όρθρο και τη θεία λειτουργία. Εκεί συναντά τους Γεώργιο και Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη, οι οποίοι, αφού τον χαιρετούν, τον προσπερνούν και στέκονται δεξιά και αριστερά της στενής εισόδου του ιερού ναού. Λίγα λεπτά αργότερα, αφού εισέρχεται στην εκκλησία ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης τον αρπάζει από το αριστερό χέρι και τον πυροβολεί στη βάση του κρανίου. Ταυτόχρονα, ο νεαρός Γιώργης τον μαχαιρώνει στα δεξιά της βουβωνικής χώρας.
Ο Ιωάννης Καποδίστριας, δίχως να προλάβει να πει λέξη, σκοτώνεται ακαριαία, ενώ ο μονόχειρας σωματοφύλακάς του τον αφήνει να πέσει μαλακά στο έδαφος και σπεύδει να κυνηγήσει τους δολοφόνους του. Ο θάνατος αυτός έμελλε να καθορίσει την τύχη και το μέλλον του νεοελληνικού έθνους. Τις επόμενες μέρες, στις προσόψεις των σπιτιών της πόλης του Ναυπλίου κρεμιούνται μαύρα σεντόνια ως ένδειξη πένθους. Έτσι, ένα σημαντικό κεφάλαιο κλείνει με τον χειρότερο τρόπο για το νεοσύστατο ελληνικό κράτος. Η σορός του κυβερνήτη θα μεταφερθεί τον Απρίλιο του 1832 στην Κέρκυρα, από τον αδελφό του Αυγουστίνο, για να ταφεί στην Ιερά Μονή Πλατυτέρας, δίπλα στον τάφο του πατέρα του, Αντωνίου-Μαρία Καποδίστρια.
Αναμφίβολα, ο Ιωάννης Καποδίστριας ανήκει στις πιο εμβληματικές μορφές του ελληνικού κράτους από ιδρύσεώς του. Χαρισματικός, ακέραιος, ταπεινός, ανιδιοτελής, εργατικός, εκσυγχρονιστής, οραματιστής και πρωτοπόρος, άφησε ανεξίτηλη παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι προς τιμήν του έχουν στηθεί σε πολλές πόλεις ανδριάντες και προτομές, πλατείες και δρόμοι φέρουν το όνομά του, ενώ στην Ελβετία θεωρείται εθνικός ήρωας.
Στη διάρκεια της θητείας του ο Καποδίστριας προχωρεί σε καινοτόμες για την εποχή μεταρρυθμίσεις και αλλαγές οι οποίες μεταμόρφωσαν την Ελλάδα. Μεταξύ άλλων, ιδρύει την πρώτη γεωργική σχολή, το πρώτο πρότυπο σχολείο, το πρώτο αρχαιολογικό μουσείο και το πρώτο ορφανοτροφείο της χώρας, το οποίο στέγασε τα ορφανά του αγώνα της ανεξαρτησίας.
Ο Ιωάννης Καποδίστριας γεννήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου του 1776 στη βενετοκρατούμενη Κέρκυρα. Η οικογένεια Καποδίστρια είναι μία από τις παλαιότερες του νησιού. Λέγεται πως έφτασε στην Κέρκυρα στα τέλη του δέκατου τέταρτου αιώνα από την πόλη Κάπο ντ’ Ίστρια, στη σημερινή Σλοβενία. Αν και το οικογενειακό τους όνομα ήταν Βιτόρι, σύντομα επικράτησε το επίθετο που προσδιόριζε την καταγωγή τους: Καποδίστρια.
Ο Ιωάννης Καποδίστριας ήταν το έκτο παιδί της πολυμελούς οικογένειας του κόμη Αντώνιο-Μαρία Καποδίστρια και της Διαμαντίνας Γονέμη, που ήταν ευγενικής καταγωγής. Ο ίδιος γαλουχήθηκε σε ένα αριστοκρατικό, εύπορο, πατριαρχικό και θρησκευόμενο περιβάλλον και αυτό διαμόρφωσε τις αρχές και τις πεποιθήσεις του σε μεγάλο βαθμό.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Ιωάννης Καποδίστριας έτρεφε βαθιά εκτίμηση στο πρόσωπο του πατέρα του, ο οποίος ήταν πετυχημένος νομικός και πολιτικός της εποχής. Για εκείνον στάθηκε μέντορας και η πολιτική του σκέψη επέδρασε στη δική του σταδιοδρομία. Η μητέρα του, από την άλλη, ήταν μια θρησκευόμενη γυναίκα, στάση που εμφύσησε στον γιο της, γι’ αυτό η χριστιανική πίστη διαδραμάτισε πολύ σημαντικό ρόλο σε όλη την ενήλικη ζωή του.
Στην Ι.Μ. Πλατυτέρας σύχναζε από νεαρή ηλικία. Μάλιστα, ένα σοβαρό ατύχημα που είχε εκεί όταν ήταν μικρός, το 1792, καθόρισε τη σχέση του με τον Θεό και το ιερό στοιχείο: έπεσε από το άλογό του, το οποίο αφηνίασε και έτρεχε ανεξέλεγκτο, σέρνοντάς τον ως την περιοχή της Ι.Μ. Πλατυτέρας, αφήνοντάς τον ανήμπορο να αντιδράσει. Σώθηκε χάρη στην έγκαιρη παρέμβαση του ιερέα της μονής, ο οποίος και τον περιέθαλψε.
Ο Ιωάννης Καποδίστριας σπούδασε Ιατρική, Φιλοσοφία και νομικά στο πανεπιστήμιο της Πάδοβας. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του επέστρεψε στη γενέτειρά του, όπου εξάσκησε το ιατρικό λειτούργημα. Θεωρούνταν ο γιατρός των φτωχών. Σήμερα συγκαταλέγεται στους σαράντα επιφανέστερους αποφοίτους του πανεπιστημίου, μαζί με προσωπικότητες όπως ο Γαλιλαίος και ο Κοπέρνικος.
Η επιστροφή του συμπίπτει με την κατάλυση της βενετοκρατίας και την έλευση των δημοκρατικών Γάλλων στο νησί, οι οποίοι επιδίωξαν ριζική αλλαγή των κοινωνικών δομών. Το 1799, μετά από τετράμηνη πολιορκία της Κέρκυρας από ισχυρές ρωσοτουρκικές δυνάμεις, οι Γάλλοι αποχώρησαν. Το 1800 ιδρύθηκε η Επτάνησος Πολιτεία, το πρώτο νεοελληνικό κρατικό μόρφωμα, υπό τον έλεγχο κυρίως των Ρώσων. Τότε ξεκινά η εμπλοκή του Καποδίστρια στην ενεργό πολιτική. Έναν χρόνο αργότερα κλήθηκε να αντικαταστήσει τον πατέρα του στην αποστολή που είχε αναλάβει μαζί με τον Νικόλαο Σιγούρο για την αποκατάσταση της τάξης, και να σταματήσει την εμφύλια διαμάχη στην Κεφαλλονιά. Το κατάφερε και αυτή ήταν η πρώτη πολιτική του επιτυχία.
Το 1808 ο Ιωάννης Καποδίστριας πηγαίνει στην Αγία Πετρούπολη, έχοντας λάβει ήδη από τον τσάρο Αλέξανδρο το παράσημο του Ιππότη του Τάγματος της Αγίας Άννας, ανταποκρινόμενος στην πρόσκληση του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών κόμη Ρομαντζόφ. Έκτοτε, θα ακολουθήσουν ανοδική πορεία στο διπλωματικό σώμα της Ρωσίας, με αποκορύφωμα την τοποθέτησή του ως υπουργού Εξωτερικών της χώρας το 1816. Το 1822 αποσύρεται από το διπλωματικό σώμα λόγω διαφωνίας με τον τσάρο Αλέξανδρο για το ελληνικό ζήτημα και εγκαθίσταται στην Ελβετία, όπου σήμερα τιμάται ως εθνικός ευεργέτης.
Η παρουσία του εκεί αποδείχτηκε καθοριστική για την ανεξαρτητοποίηση της Ελβετίας από τη Γαλλία του Ναπολέοντα, αφού συνέβαλε καθοριστικά στη διαμόρφωση της Ελβετικής Συνομοσπονδίας και στη ουδετερότητά της. Επιπρόσθετα, ήταν καταλυτικός ο ρόλος του στη διαμόρφωση του νέου ελβετικού Συντάγματος, γι’ αυτό κάθε χρόνο κατατίθενται στεφάνια στο σπίτι του στην παλιά πόλη της Γενεύης, ενώ του έχει αποδοθεί ο τιμητικός τίτλος του επίτιμου πολίτη της Γενεύης και του Βο (Λωζάνη).
Στην Ελβετία ο Ιωάννης Καποδίστριας θα δραστηριοποιηθεί έντονα όσον αφορά το θέμα της διάδοσης του φιλελληνισμού στην Ευρώπη αλλά και την οικονομική στήριξη του απελευθερωτικού Αγώνα.
Την άνοιξη του 1827, τέλη Μαρτίου, η Γ’ Εθνική Συνέλευση των Ελλήνων, η οποία συνήλθε στην Τροιζήνα, ψήφισε ομόφωνα την πρόταση να ανατεθεί στον Ιωάννη Καποδίστρια η εξουσία της ελληνικής πολιτείας, με αποτέλεσμα την εκλογή του ως πρώτου κυβερνήτη του νεοελληνικού κράτους, με επταετή θητεία. Έναν χρόνο μετά αποβιβάστηκε στην Αίγινα. Το πλήθος τον υποδέχτηκε με ζητωκραυγές, αποκαλώντας τον «σωτήρα και ελευθερωτή». Τότε κυκλοφόρησε ο φοίνικας, το πρώτο νόμισμα του σύγχρονου ελληνικού κράτους.
Στη διάρκεια της θητείας του ο Καποδίστριας προχωρεί σε καινοτόμες για την εποχή μεταρρυθμίσεις και αλλαγές οι οποίες μεταμόρφωσαν την Ελλάδα. Μεταξύ άλλων, ιδρύει την πρώτη γεωργική σχολή, το πρώτο πρότυπο σχολείο, το πρώτο αρχαιολογικό μουσείο και το πρώτο ορφανοτροφείο της χώρας, το οποίο στέγασε τα ορφανά του αγώνα της ανεξαρτησίας.
Ο Ιωάννης Καποδίστριας ήταν αδιαμφισβήτητα ο αναμορφωτής του ελληνικού έθνους, οι πολιτικές του ικανότητες ξεχώριζαν ως αξεπέραστες, ενώ η προσφορά του στο έθνος είναι πανθομολογούμενη. Άλλωστε, πέτυχε να φτάσει στα υψηλότερα επίπεδα της διεθνούς καταξίωσης. Παράλληλα, ως προσωπικότητα, πάντοτε είχε μια ροπή σε όλα όσα τον υπερέβαιναν και διακρινόταν για τη διορατικότητά του. Είχε επιλέξει έναν εγκρατή και λιτό βίο, μακριά από κοσμικότητες και πολυτέλειες. Επίσης, είχε φυσική ευγένεια και εσωτερική καλλιέργεια. Ζούσε ασκητικά, ήταν εξαιρετικά μοναχικός, με λίγους κοντινούς φίλους και στις ελάχιστες στιγμές που αφιέρωνε στον εαυτό του επέλεγε να παίζει πιάνο και να ακούει τη Σονάτα του Αποχαιρετισμού, γνωστή και ως «Les Adieux». Συγχρόνως, εκτός από τη μουσική, αγαπούσε πολύ το διάβασμα, ειδικά τον Πλάτωνα και τον Γάλλο συγγραφέα και φιλόσοφο του Διαφωτισμού Μοντεσκιέ. Δεν παντρεύτηκε ποτέ, επιλέγοντας να μην κάνει οικογένεια, ενώ η μοναδική γυναίκα της ζωής του ήταν η Ρωξάνδρα Στούρτζα ‒ μεταξύ τους αναπτύχθηκε ένας φλογερός, αλλά ανεκπλήρωτος έρωτας.
Ο δημιουργός της νεότερης Ελλάδας όχι μόνο έζησε από κοντά σημαντικές στιγμές της παγκόσμιας ιστορίας αλλά δεν δίστασε να συγκρουστεί με τις παραδοσιακές δυνάμεις της χώρας και να πολεμήσει, με προσωπικό κόστος, τις συντεχνιακές αντιλήψεις, τις εστίες διαφθοράς και τις πελατειακές λογικές.
«Εάν οι Μαυρομιχαλαίοι θέλουν να με δολοφονήσουν, ας με δολοφονήσουν. Τόσο το χειρότερον δι’ αυτούς. Θα έλθη κάποτε η μέρα κατά την οποίαν οι Έλληνες θα εννοήσουν την σημασίαν της θυσίας μου» απαντούσε σε όλους όσοι του εξέφραζαν τις ανησυχίες τους για τη συγκεκριμένη οικογένεια.
Αφορμή για την επίθεση στάθηκε η απόφαση του Ιωάννη Καποδίστρια να συλλάβει και να φυλακίσει τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, τον άρχοντα της Μάνης, πατέρα του Γεωργίου και αδελφό του Κωνσταντίνου. Ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης δολοφονήθηκε επί τόπου από το εξαγριωμένο πλήθος, ενώ ο Γεώργιος, που αρχικά ζήτησε προστασία από τη Γαλλική Πρεσβεία, εν τέλει συνελήφθη και καταδικάστηκε σε θάνατο. Τον Ιωάννη Καποδίστρια διαδέχτηκε στη θέση του κυβερνήτη της Ελλάδας ο αδελφός του, Αυγουστίνος. Για το τραγικό τέλος του Καποδίστρια ο Γκαίτε θα πει: «Από σήμερα παύω να είμαι φιλέλληνας».
Θάφτηκε νύχτα στο μέρος όπου επιθυμούσε, στη Μονή Πλατυτέρας. Σήμερα, πίσω από το ιερό βρίσκεται ο διακριτικός τάφος αυτής της σπουδαίας πολιτικής φυσιογνωμίας, πάνω στον οποίο αναγράφεται: «Ι.Α. Καποδίστριας, Κυβερνήτης της Ελλάδας».
Πηγή: lifo.gr
