Τις περισσότερες πληροφορίες, για τη Δημοκρατία της Αρχαίας Αθήνας, που αναφέρουμε· ειδικά, σε αυτό το κεφάλαιο και το αμέσως επόμενο· τις πρακτικές, δηλαδή, πληροφορίες για αυτήν και την εγκαθίδρυσή της, στην Αρχαία Αθήνα· τις έχουμε αντλήσει από το υπέροχο βιβλίο του κου Χρήστου Γ. Ρήγα, “Η Δημοκρατία του Εφιάλτη (Η εξουσία των πολιτών)”, που και σας το συστήνουμε, ανεπιφύλακτα.
Αν δεν υπήρχε ήδη, εδώ και αρκετά χρόνια, αυτό το πραγματικά υπέροχο βιβλίο τού πολύ σπουδαίου Χρήστου Γ. Ρήγα, θα κάναμε σίγουρα την απόπειρα, να γράψουμε εμείς ένα, με το ίδιο θέμα.
Για τη Δημοκρατία και τους τύπους των σύγχρονων αντιπροσωπευτικών δημοκρατιών, να ξεκαθαρίσουμε και να αναφέρουμε αρχικώς, ότι διατηρούμε τους γενικά παραδεκτούς ορισμούς της σύγχρονης εποχής.
Επισημαίνοντας όμως τις διαφορές τους, συνοπτικά, για την καθεμία.
Τους γενικά παραδεκτούς ορισμούς, γιατί, για παράδειγμα· Δημοκρατία σημαίνει ότι την εξουσία -κράτος στην αρχαία Αθήνα- την κατέχει ο Δήμος.
Ο Δήμος, πάλι, στην αρχαία Αθήνα· είχε δύο έννοιες, μία κοινωνική και μία πολιτική.
Στην κοινωνική της έννοια, σήμαινε τον λαό· δηλαδή το σύνολο των ανθρώπων τής πόλης-κράτους· που δεν κατάγεται, από την άρχουσα τάξη των ευγενών.
Στην πολιτική της έννοια, σήμαινε το σύνολο των ανθρώπων τής πόλης-κράτους, που έχουν τα πολιτικά δικαιώματα των πολιτών.
Οι σύγχρονες αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες, δεν είναι Δημοκρατίες.
Και το γράφουμε ξεκάθαρα αυτό, σύμφωνα, πάντα, με την αρχική έννοια της λέξης Δημοκρατία.
Η λέξη Δημοκρατία, γεννήθηκε ταυτόχρονα και ταυτόχωρα, με την εγκαθίδρυση του συγκεκριμένου πολιτεύματος, από τον Εφιάλτη και τον Αρχέστρατο, στην Αρχαία Αθήνα.
Γεννήθηκε -ταυτόχωρα και ταυτόχρονα- με την εγκαθίδρυση του συγκεκριμένου πολιτεύματος από τον Εφιάλτη και τον Αρχέστρατο· μία Κορυφαία, για Ολόκληρη την Ανθρωπότητα, Ημέρα, του 462 π.Χ.· για να το αποτυπώσει και μονολεκτικά.
Μεγάλη δε, τραγικότητα στο γεγονός, αποδίδει το ότι· αυτήν την Κορυφαία Προσωπικότητα, αυτόν τον Κορυφαίο Άνθρωπο για την Παγκόσμια Ιστορία, τον Εφιάλτη· ένα χρόνο μετά την εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας στην Αρχαία Αθήνα· άνθρωποι των αριστοκρατικών, τον δολοφόνησαν.
Εδώ, να αναφέρουμε ότι, λίγο πριν την εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας στην Αρχαία Αθήνα, ο Εφιάλτης είχε γίνει ο φόβος και ο τρόμος των Αρεοπαγιτών, επειδή τους οδηγούσε στα δικαστήρια της Ηλιαίας -που είχε θεσπίσει ο Σόλων- με την κατηγορία της κακοδιοίκησης.
Αρεοπαγίτες, γινόντουσαν όσοι υπηρετούσαν την αρχαία Αθήνα, ως άρχοντες της -στον θεσμό των 9 αρχόντων- με τη λήξη της ετήσιας θητείας τους.
Ο Σόλων, μπορεί να μην εγκαθίδρυσε, με τους περίφημους νόμους του, τη Δημοκρατία στην αρχαία Αθήνα· όμως, έδωσε στον λαό τη δυνατότητα· να δικάζει στα δικαστήρια της Ηλιαίας· όσους παρέβαιναν τους νόμους, που η επιβαλλόμενη ποινή, ήταν αρμοδιότητά τους.
Αυτό, ήταν κάτι που αξιοποίησε στο έπακρο ο Εφιάλτης, καταδιώκοντας όλους αυτούς που· είτε από τη θεσμική τους θέση, είτε ως ιδιώτες· αδικούσαν, ή εκμεταλλεύονταν, ή εξαπατούσαν τον λαό, προς ίδιον όφελος.
Έτσι, όλοι αυτοί που αδικούσαν τον λαό· φοβόντουσαν πολύ· επειδή ήξεραν ότι με τον Εφιάλτη, κάποια στιγμή θα πλήρωναν για τις αδικίες τους.
Με αυτήν τους τη σκέψη, λέγεται ότι δεν μπορούσαν να κοιμηθούν ήσυχοι τα βράδια· και από τότε και για αυτό, έχει επικρατήσει το κακό όνειρο να λέγεται εφιάλτης· και όχι εξαιτίας του αρνητικού πρωταγωνιστή, στη μάχη των Θερμοπυλών, με το ίδιο όνομα.
Η δυνατότητα αυτή, που έδωσε ο Σόλων στον λαό· να μπορεί, δηλαδή, να δικάζει· θεωρείται καίριας σημασίας, για την εγκαθίδρυση αργότερα της Δημοκρατίας, από τον Εφιάλτη και τον Αρχέστρατο, στην αρχαία Αθήνα.
Από αυτό και μόνον, μπορεί κανείς να συμπεράνει, πόσο σημαντικό είναι να αποδίδεται η δικαιοσύνη στα δικαστήρια· τουλάχιστον για όλους αυτούς που αδικούν τον λαό· από την οποιαδήποτε θέση ισχύος, μπορεί να κατέχουν απέναντί του.
Που αδικούν τον λαό, από την οποιαδήποτε θέση ισχύος μπορεί να κατέχουν απέναντί του· είτε στον τομέα της πολιτικής· είτε στον τομέα της οικονομίας· είτε σε οποιοδήποτε άλλο τομέα, που εν ολίγοις, τους δίνετε η δυνατότητα, για κάτι τέτοιο.
Και προτείνουμε, για την εποχή μας και την Ελλάδα, να αποδίδεται δικαιοσύνη ως προς αυτούς τους συγκεκριμένους, παραβάτες· για τον ίδιο λόγο, δηλαδή για να φοβούνται πολύ αυτοί, που θα ήθελαν και θα μπορούσαν, να αδικήσουν μελλοντικά τον λαό από τη θέση τους· σύμφωνα, μάλλον περισσότερο πια, με την νομοθεσία μας· και λιγότερο, ή όχι και τόσο, με την καλή μας την καρδιά· όσο σκληρό κι αν όχι, απλά αυτό φαίνεται· αλλά κι επιπλέον, είναι.
(…)
Ο πολίτης που έκανε την οποιαδήποτε πρόταση· ήταν υπεύθυνος για αυτήν και μετέπειτα -όταν πλειοψηφούσε· και τον τιμωρούσαν βαριά, αν αυτό που πρότεινε στην εκκλησία του Δήμου και ψηφίστηκε, αποδεικνυόταν εκ των υστέρων κατασκευασμένο με δόλο· ή αντίθετο στους ήδη υπάρχοντες νόμους· ή ακόμη και μόνο βλαπτικό, για το σύνολο των πολιτών.
(…)
Επίσης, να γράψουμε ότι το Ελληνικό Σύνταγμα, αναφέρει στο πρώτο του άρθρο:
“Θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία.
Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από τον Λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα”.
Όμως, ενώ όλες οι εξουσίες πηγάζουν από τον λαό και ασκούνται όπως ορίζει το σύνταγμα, ο πολιτικός φιλελευθερισμός, πάλι συνταγματικά, εξασφαλίζει και τα θεμελιώδη ατομικά δικαιώματα τού κάθε πολίτη.
Έτσι, ως αποτέλεσμα έχουμε, ακόμη κι αν οι περισσότεροι αντιπρόσωποι του λαού, ήθελαν να παρέμβουν σε κάποιο κατοχυρωμένο συνταγματικά δικαίωμα ενός πολίτη· όπως για παράδειγμα το δικαίωμα της ιδιοκτησίας, που όμως τα δικαιώματα που απορρέουν από την ιδιοκτησία, δεν μπορούν -πάλι συνταγματικά- να ασκούνται σε βάρος του γενικού συμφέροντος· να μην μπορούν.
Στην Αρχαία Αθηναϊκή Δημοκρατία, όλοι οι νόμοι που υπήρχαν, ίσχυαν για όλους ανεξαιρέτως και μάλιστα, υπερίσχυαν των αποφάσεων της εκκλησίας του Δήμου.
Είχαν όλοι, δηλαδή, την ίδια έννοια και την ίδια ισχύ, με αυτήν του σημερινού συντάγματος.
Υπέρτατος νόμος της Αρχαίας Αθηναϊκής Δημοκρατίας, που θεσπίστηκε από την πρώτη ημέρα λειτουργίας της, ήταν η λεγόμενη “γραφή παρανόμων”.
Και θεσπίστηκε από την πρώτη κιόλας ημέρα της, προκειμένου να βάλει όριο στην παντοδυναμία του Δήμου, από το πολίτευμα που προέκυψε· δηλαδή την πραγματική Δημοκρατία· ή αν προτιμάτε την άμεση Δημοκρατία· ή απλά τη Δημοκρατία, με τη σημασία της λέξης στην Αρχαία Ελλάδα.
Αν η εκκλησία του Δήμου, λάμβανε μία παράνομη απόφαση, δηλαδή μία απόφαση αντισυνταγματική, με την σημερινή έννοια των νόμων· τότε ο κάθε πολίτης, μπορούσε να στραφεί εναντίον της απόφασης αυτής· καταθέτοντας τη λεγόμενη “γραφή παρανόμων”.
Έτσι κανείς, ούτε η εκκλησία του Δήμου με τις αποφάσεις της, δεν ήταν υπεράνω του νόμου.
Είχε σαφέστατο όριο της, τον ισχύοντα νόμο.
Επίσης, ο πολίτης που έκανε την παράνομη πρόταση στην αρχαία Αθήνα, διωκόταν δικαστικώς.
Υπήρχε βέβαια διαδικασία εισαγωγής νέων νόμων, καθώς και διαγραφής, αντικατάστασης, ή τροποποίησης παλαιών -και αυτή γινότανε και πάλι με επικύρωση της Εκκλησίας του Δήμου· που όμως, ήθελε για την κατοχύρωσή της, αυξημένη πλειοψηφία· και μία κάποια υποχρεωτική -σε πλήθος- συμμετοχή, από τους πολίτες· στη συνέλευσή τους.
Όπως, δηλαδή, παρόμοια διαδικασία, προβλέπεται και σήμερα για την αναθεώρηση του συντάγματος μας, από τους αντιπροσώπους, όμως, του λαού.
Οι δικαστές, προέρχονταν κάθε χρόνο με κλήρωση από όλους του Αθηναίους πολίτες και ήταν, σε πλήθος, έξι χιλιάδες.
Αφού άκουγαν πολλοί μαζί, για την κάθε δίκη και τις δύο πλευρές· για τις πιο απλές γενικώς δίκες, χρειάζονταν διακόσιοι δικαστές· δικάζανε όλοι μαζί, έχοντας ο καθένας για τον εαυτό του μία ψήφο, είτε υπέρ του κατήγορου, είτε υπέρ του κατηγορουμένου.
Επίσης, διωκόταν και ο πολίτης που γενικά πρότεινε την ψήφιση ανάρμοστου ή βλαβερού, για την αρχαία Αθήνα, νόμου· αν φυσικά, κατοχυρωνόταν από την εκκλησία του Δήμου.
Η δίωξη του πολίτη, που πρότεινε τον ανάρμοστο νόμο και ψηφίστηκε από την εκκλησία του δήμου· μπορούσε να συμβεί για το χρονικό όριο του ενός έτους, από την ψήφισή του.
Ο νόμος, όμως, μπορούσε να ακυρωθεί και μετέπειτα.
Στέλιος Βερναδάκης
Βιβλίο: Αναζητώντας την Υγεία, τη Χαρά, την Ομορφιά, τη Μακροβιότητα, Εκδόσεις Γη
