18 Αφροσύνη Και Συμβιβασμός
Ακόμη ο αρχαίος Σοφός Δημόκριτος είχε πει:
«ΑΛΟΓΙΣΤΙΗ ΜΗ ΞΥΓΧΩΡΕΕΙΝ ΤΑΙΣΙ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΒΙΟΝ ΑΝΑΓΚΑΙΣ».
Δηλαδή ότι, «Είναι αφροσύνη να μη συμβιβάζεται κανείς με τις πρακτικές ανάγκες της ζωής».
Να σχολιάσουμε όμως λιγάκι το απόφθεγμα αυτό τού αρχαίου Σοφού Δημόκριτου.
Προσέξτε τι γράφει ο Σοφός.
Αφροσύνη, όχι παραφροσύνη.
Δηλαδή δεν έχει φρόνηση, έχει έλλειψη σωφροσύνης, δεν είναι φρόνιμο, δεν είναι τρόπος σκέψης που χαρακτηρίζεται από λογική, σύνεση, ωριμότητα.
Ή αν προτιμάτε είναι αλόγιστο, δεν συμφωνεί με τη λογική, είναι απερίσκεπτο, όχι όμως παράλογο.
Δηλαδή είναι κάτι που ξεπερνάει τα ίσως στενά όρια της λογικής, όμως αυτό κατά τη γνώμη μας δεν είναι πάντοτε λάθος.
Για να το γράψουμε καλύτερα, δεν είναι απόλυτα λάθος.
Μιλάμε με αφορμή το αλόγιστο και θα συνεχίσουμε και με τις πρακτικές ανάγκες της ζωής.
Η λογική είναι ένας τρόπος σκέψης που πάντα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη από τον κάθε άνθρωπο, που όμως πάλι δεν είναι ο μόνος.
Η ζωή συχνά είναι απρόβλεπτη και αυτό που φαίνεται να ισχύει θεωρητικά ως γενικά παραδεκτό και λογικό συμπέρασμα για κάτι, μπορεί τελικά να μην είναι έτσι.
Τούτο κυρίως επειδή τουλάχιστον ο μέσος άνθρωπος, μπορεί να μην έχει ακόμη την πλήρη εικόνα του κόσμου ή και να μην την αποκτήσει καν ευρύτατα όσο θα ζει, όσον αφορά για παράδειγμα το φαινόμενο της ζωής και το αν υπάρχουν σε εκείνη άλλες πιθανά αείζωες αγαποβόλες φωτεινές οντότητες, ή και μόνον οι αθάνατοι άνθρωποι του χρυσού γένους του Ησιόδου.
Μία πράξη ενός ανθρώπου μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις και επιδράσεις και να έχει αποτελέσματα πραγματικά απρόβλεπτα.
Απρόβλεπτα τόσο για τον ίδιο προσωπικά, όσο ίσως και για την κοινωνία του, ή ακόμη και για ολόκληρη την ανθρωπότητα.
Είναι ειρωνικό όμως πολλές φορές αυτές οι πράξεις μπορεί να προκύψουν κι από εν γένει συνετούς ανθρώπους, σίγουρα όμως και ακέραιους· που μία κατάσταση τους ενόχλησε στιγμιαία ή και κατ’ εξακολούθηση, σφόδρα.
Στην καταγεγραμμένη ιστορία της ανθρωπότητας, αυτά έχουν συμβεί μάλλον πολλές φορές, ακόμη και στη σύγχρονη.
Πόσες και πόσες φορές για παράδειγμα, ανυποχώρητες ειρηνικές διαμαρτυρίες σε δικτατορικά καθεστώτα φαινομενικά αλόγιστες, έχουν επηρεάσει με απρόβλεπτες συνέπειες ακόμη και για ολόκληρο τον πλανήτη, την κοινή γνώμη;
Ακόμη λίγο παλαιότερα η Ελληνική Επανάσταση του 1821 ξεκίνησε από το πάθος των Ηρώων μας για Ελευθερία.
Από αυτό που ένιωθαν βαθιά μέσα τους και όχι από υπολογισμούς της λογικής, για την επιτυχή έκβαση του Εξαιρετικά Ηρωικού Τους Εγχειρήματός.
Λέει ο πολύ μεγάλος Ήρωάς μας Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, στην ιστορική ομιλία του στην Πνύκα:
«Ὅταν ἀποφασίσαμε νὰ κάμωμε τὴν Ἐπανάσταση, δὲν ἐσυλλογισθήκαμε οὔτε πόσοι εἴμεθα, οὔτε πὼς δὲν ἔχομε ἄρματα, οὔτε ὅτι οἱ Τοῦρκοι ἐβαστοῦσαν τὰ κάστρα καὶ τὰς πόλεις, οὔτε κανένας φρόνιμος μᾶς εἶπε «ποῦ πᾶτε ἐδῶ νὰ πολεμήσετε μὲ σιταροκάραβα βατσέλα», ἀλλὰ ὡς μία βροχὴ ἔπεσε εἰς ὅλους μας ἡ ἐπιθυμία τῆς ἐλευθερίας μας, καὶ ὅλοι, καὶ ὁ κλῆρος μας καὶ οἱ προεστοὶ καὶ οἱ καπεταναῖοι καὶ οἱ πεπαιδευμένοι καὶ οἱ ἔμποροι, μικροὶ καὶ μεγάλοι, ὅλοι ἐσυμφωνήσαμε εἰς αὐτὸ τὸ σκοπὸ καὶ ἐκάμαμε τὴν Ἐπανάσταση.»
Ακόμη υπάρχουν παράμετροι για τη λήψη μίας απόφασης που μπορεί προσωπικά και ατομικά, να είναι πολύ σημαντικοί.
Η λογική όμως ενός ανθρώπου που δεν γνωρίζει και δεν συνειδητοποιεί αυτές τις παραμέτρους όμως βαθιά μέσα του τις νιώθει, μπορεί να μην τις λαμβάνει σοβαρά υπόψη.
Παράμετροι όπως η αξιοπρέπεια, η αγάπη για τον εαυτό και τον συνάνθρωπο, η καλοσύνη, η ελευθερία, η δικαιοσύνη, η αυτοεκτίμηση, το ήθος μπορεί να αποτελούν μερικά αντιπροσωπευτικά παραδείγματα.
Παράμετροι όπως αυτοί που περιγράψαμε που πράγματι θεωρητικά για τη συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων αδιαμφισβήτητα είναι πολύ σημαντικοί, που όμως όταν έχουν να κάνουν με πρακτικά ζητήματα της ζωής όπως η εργασία και τα προς το ζην χρήματα, με κάποιον τρόπο πολύ συχνά παρακάμπτονται.
Γράφουμε και για προσωπικές και ατομικές παραμέτρους, για να μην αναφέρουμε ως παράδειγμα μόνο αλτρουιστικές ειρηνικές διαμαρτυρίες ή και διαμαρτυρίες με κάποιο ίσως προσωπικό συμφέρον ανάμεσα στο όλον του λαού, που μπορεί ειδικά σε δικτατορικά καθεστώτα το τίμημά τους να είναι εξαιρετικά υψηλό.
Ή ακόμη περισσότερο και για Επαναστάσεις που μόνο στην Κρήτη κατά τη διάρκεια και της ενετοκρατίας και της τουρκοκρατίας έγιναν πάρα πολλές και με πολύ υψηλό τίμημα.
Επαναστάσεις στην Κρήτη που πνίγηκαν όλες στο αίμα, πριν την οριστική απελευθέρωσή της.
Η Κρήτη όμως εκτός από την ανεξαρτησία της που ανακηρύχθηκε με τη Συνθήκη του Βερολίνου το 1896, πέτυχε στη συνέχεια και την επανένωσή της με την υπόλοιπη Ελλάδα.
Περισσότερες πληροφορίες για τις δυσκολίες της επανένωσής της μπορείτε να αναζητήσετε στη Βικιπαίδεια, όσον αφορά για παράδειγμα τον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο Του 1897 ή γενικότερα το Κρητικό Ζήτημα.
Έναυσμα για την οριστική επανένωσή της, ή αν προτιμάτε σπινθήρας για αυτό, λέμε έναυσμα γιατί το φρόνημα υπήρχε ανέκαθεν, ήταν η Επανάσταση της Θερίσσου -τώρα πια το χωριό αναφέρεται ως το Θέρισο- στις 10 Μαρτίου του 1905 υπό την ηγεσία του Ελευθέριου Βενιζέλου.
Οι εκπρόσωποι της αντιπολίτευσης, αντιπολίτευσης ενάντια της αυταρχικής πολιτικής του ύπατου αρμοστή πρίγκηπα Γεωργίου που επικεφαλής ήταν πάντα ο Ελευθέριος Βενιζέλος, λίγες ημέρες πριν συνέταξαν και υπέγραψαν προκήρυξη, με την οποία ζητούσαν ως ελάχιστο αίτημα τη μεταβολή του Συντάγματος.
Η προκήρυξη όπως αναφέρει η Βικιπαίδεια, ξεκινούσε ως εξής:
«Οι υπογεγραμμένοι, αποτελούντες την ηνωμένην εν Κρήτη αντιπολίτευσιν, συνελθόντες εν Χανίοις την 26η Φεβρουαρίου 1905, αποσκοπούντες εις την εκπλήρωσιν του Εθνικού Προγράμματος, αποφασίζομεν:
α) Πρώτον και κύριον μέλημα ημών έστω η επίτευξις του από αιώνων επιδιωκομένου σκοπού της ενώσεως της Κρήτης μετά της ελευθέρας Ελλάδος.
β) Αδυνάτου αποβαίνοντος του σκοπού τούτου, θέλομεν επιδιώξει την πολιτικήν προσέγγισιν της πατρίδος μας προς την ελευθέραν Ελλάδα, μεταβαλλομένης από διεθνούς απόψεως της σημερινής καταστάσεως.
γ) Μη εκπληρωμένου μηδέ του σκοπού τούτου, θέλομεν επιδιώξει την αναθεώρισιν του ημετέρου συντάγματος κατά το πρότυπον του ελληνικού, όπως απαλλαγή ο τόπος του δεσποτισμού.
Του προγράμματος τούτου την πραγμάτωσιν θέλομεν επιδιώξει και δι’ ενόπλων λαϊκών συναθροίσεων.
Εν ταις ενεργείαις ημών δεν θέλομεν επιδιώξει προσωπικήν μεταβολήν, αλλ’ επελθούσης τοιαύτης θέλομεν αποκρούσει παντί σθένει και δια των όπλων έτι πάντα μη Έλληνα κυβερνήτην.»
Για την ιστορία και με λίγα λόγια ακόμη, να αναφέρουμε ότι στις 24 Σεπτεμβρίου του 1908 οι Κρητικοί κήρυξαν την Ένωση με την Ελλάδα, αλλά η Ελληνική Κυβέρνηση δεν τη δέχτηκε γιατί φοβήθηκε πιθανό πόλεμο με την Τουρκία.
Με τη Συνθήκη του Λονδίνου στις 30 Μαΐου 1913 παραχωρήθηκε και τύποις η Κρήτη στην Ελλάδα, σύμφωνα με το άρθρο 4 της συνθήκης.
Συνεχίζοντας στη σύγχρονη εποχή να πούμε ότι πολλές φορές ο λογικός τρόπος σκέψης, συμπεριλαμβάνει μόνο τις πρακτικές ανάγκες του ανθρώπου και όχι τις βαθύτερες της προσωπικότητάς του.
Με βεβαιότητα επίσης μπορούμε να πούμε ότι οι βαθύτερες ανάγκες της προσωπικότητας του κάθε ανθρώπου, έχουν να κάνουν με τη χαρά του, με την ευτυχία του, με την ελευθερία του, με την αυτοεκτίμησή του, με την αξιοπρέπειά του, ή ακόμη και με την υγεία του.
Πείτε μας εσείς πόσο σημαντικές μπορεί να είναι όλες αυτές οι βιωμένες καταστάσεις που μόλις αναφέραμε, για τη ζωή ενός ανθρώπου.
Γνώμη μας ακόμη είναι ότι ο άνθρωπος είναι ωραίο πολύ να δίνει σημασία και να ακούει καλά αυτό που του λέει το βαθύ του χτυποκάρδι.
Συνάμα θαρραλέα και πάντοτε ασφαλώς εφόσον έχει καλά αισθήματα, συναισθήματα και προθέσεις, ή αν προτιμάτε ιδανικώς κάλλιστα αισθήματα, συναισθήματα και προθέσεις, να μην φοβάται τίποτα και κανέναν.
Επίσης ο ετερόφυλος έρωτας, το πιο ωραίο συναίσθημα των ανθρώπων, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να χαλιναγωγηθεί από τη λογική.
Είναι κι αυτός αλόγιστος, δεν συμφωνεί με τη λογική, είναι απερίσκεπτος, όχι όμως παράλογος.
Ακόμη περισσότερο αν ο έρωτας μπορούσε να χαλιναγωγηθεί από τη λογική, τότε δεν θα ήταν έρωτας.
Είναι εξαιρετικά σημαντικό από μόνο του αυτό που νοιώθει βαθιά μέσα του ο άνθρωπος, ακόμη κι αν δεν συνάδει με τη λογική, ή τη φαινομενική λογική.
Προτείνουμε δε ισχυρά αυτό και να κάνει.
Αυτά κατά τη γνώμη μας και εν ολίγοις σχετικά με την ανθρώπινη λογική.
Επίσης να πούμε ότι γράφουμε «ο ετερόφυλος έρωτας, το πιο ωραίο συναίσθημα των ανθρώπων» γιατί για αυτόν και μόνο γνωρίζουμε δηλαδή τον ετερόφυλο.
Κάποιος άλλος μπορεί να ισχυριστεί κάτι διαφορετικό.
Το εν λόγω απόφθεγμα του Σοφού Δημόκριτου για τις πρακτικές ανάγκες της ζωής είναι σίγουρα αποτέλεσμα της ωριμότητας ενός ανθρώπου, όμως για κάποιον που δεν υπακούει τυφλά σε τσιτάτα χρειάζεται νομίζουμε καμιά φορά να πειραματιστεί λίγο, για να διαπιστώσει τον κανόνα με τις εξαιρέσεις του και ο ίδιος.
Να πειραματιστεί κατά τη γνώμη μας όταν αυτό δεν επηρεάζει και άλλους ανθρώπους πράγμα πολύ σπάνιο, γιατί το πιο πιθανόν είναι να επηρεάζει ακόμη και άμεσα, την οικογένειά του.
Είναι πολύ λίγοι οι άνθρωποι στην Ελλάδα που είναι εντελώς μόνοι τους.
Αν τελικά εκτιμώντας την κατάσταση αποφασίσει να πειραματιστεί, προτείνουμε ως πιο φρόνιμο να πειραματιστεί τουλάχιστον με κάτι που δεν είναι και τόσο πολύ σημαντικό για την πρακτικότητα της ζωής του, τουλάχιστον όχι θεμελιώδες και μόνιμο.
Φανερά να ξαναγράψουμε σε όλο το σχόλιο μας μιλάμε για κάποια εξαίρεση του κανόνα, που μπορεί να ταιριάζει στιγμιαία σε κάποιον άνθρωπο που τη νιώθει πολύ σε κάποια μεμονωμένη περίπτωση ή κατάσταση· γι’ αυτό και είναι πολύ καλύτερο και πολύ πιο ασφαλές, να ακολουθεί κανείς γενικά και κυρίαρχα, τον κανόνα όπως τον εκφράζει στο απόφθεγμά του ο Σοφός Δημόκριτος.
Ουσιαστικά όμως οι όποιες εξαιρέσεις σε αυτόν τον κανόνα, χρειάζεται προσωπικά να λαμβάνουν χώρα και έτσι νομίζουμε ότι λαμβάνουν· κυρίως όταν μια τέτοια φαινομενικά αλόγιστη συμπεριφορά από μια ανθρώπινη οντότητα, διαπράττεται για να θεραπεύσει μία άλλη ανήθικη, ανήθικη για τα δικά της τουλάχιστον δεδομένα και όχι απλά μη νόμιμη γιατί μπορεί να έχει διαπραχθεί με νόμιμο τρόπο, παρελθοντική ενέργεια· που είτε ο ίδιος συμμετείχε είτε ήταν ο αποδέκτης της φαινομενικής της ωφελιμότητας, φαινομενικής της ωφελιμότητας εις βάρος άλλων συνανθρώπων του.
Γράφουμε φαινομενικής της ωφελιμότητας, επειδή δεν νοείται ωφέλιμο για ένα μέλος μιας κοινωνίας αν δεν είναι ωφέλιμο και για το σύνολό της ή έστω μη βλαβερό ή δίκαιο και τούτο για να συμβεί θα πρέπει να διατηρεί στις αρχές της την ουσιαστική ισότητα και ισονομία όλων των μελών της, ή αν προτιμάτε το μεταξύ τους ουσιαστικό Φυσικό Δίκαιο, αν δεν μπορεί να ανταποκριθεί καταλλήλως λόγω των παραθύρων του και το τυπικό νομικό δίκαιο εκείνης της κοινωνίας.
Επίσης για την ιστορική αναφορά μας στο σχόλιο να πούμε ότι κατά τη γνώμη μας υπάρχουν αναλογίες στα αίτια και στην εσωτερική τους διεργασία και επεξεργασία που ωθούν έναν ολόκληρο λαό να ξεσηκωθεί πολεμώντας για την ελευθερία του και σε έναν μοναχό του άνθρωπο στη σύγχρονη εποχή που τον ωθούν να ξεσηκωθεί και να «πολεμήσει» για την προσωπική του ελευθερία.
Επίσης να πούμε ότι κι αν ακόμη η ιστορία ενός ολόκληρου λαού δεν επαναλαμβάνεται, οι αναλογίες της τόσο στη σύγχρονη εποχή όσο και στην ατομική φιλοσοφία ενός και μόνο ανθρώπου, είναι πραγματικά πολύ διδακτικές.
Στέλιος Βερναδάκης
Βιβλίο: “Άνθρωπος Και Δημοκρατία”,
Κεφάλαιο: “18 Αφροσύνη Και Συμβιβασμός”.
Φωτογραφία Από Τριήμερη Εκδρομή Με Τον Αθηναϊκό Ορειβατικό Σύλλογο (ΑΟΣ) Το 2022 Με Διανυκτέρευση Σε Σκηνές Στο Γήπεδο Της Δομνίστας Και Πεζοπορία Στον Κρικελοπόταμο Και Το “Πάντα Βρέχει” Του.
Σαν Σήμερα 07/06/1942 Στη Δομνίστα Ευρυτανίας Ο Περίφημος Άρης Βελουχιώτης Υψώνοντας Τη Σημαία Της Εθνικής Αντίστασης Είπε:
«Κηρύσσω Την Επανάσταση Κατά Των Ξένων Κατακτητών Και Των Ντόπιων Συνεργατών Τους».
